Kolorektal kanserler sıkça tanı alan, ölüm riski ve oranı yüksek hastalıklardır. Erkeklerde akciğer ve prostat kanserinden sonra üçüncü sırada; kadınlarda meme kanserinden sonra ikinci sırada sıklıkta görülmektedir. Uluslararası Hastalık Kontrol Merkezi’nin 2017 yılında yayınladığı verilerine göre Amerika’da beklenen 135430 olası yeni kolorektal kanser vakası olabileceği tahmin edilmektedir. Kolorekral kanserler için beklenilen yeni vaka sayısı bölgeden bölgeye değişiklikler göstermekle birlikte ülkemizde de oranlar benzerdir. Kolon tümörleri yavaş seyreder ve ancak ileri evreye ulaştıkları dönemde belirti verir hale gelmiş olurlar. Kolorektal kanser tanısı aldıktan sonra seyir genellikle kötü olup beş yıllık sağkalım oranı %65 civarındadır. Kolorektal kanser tanısı hastaların sadece % 40’ında erken evrede konulmaktadır. KRK’deki seyir ise tanı anındaki evreyle yakından ilişkilidir. Henüz belirtiler baş göstermeden de tarama programları ile kanser tesbit edilebilir. Yapılan çalışmalar toplum taramalarının ve izlemlerin KRK mortalitesini azalttığını göstermiştir . Özellikle birinci basamak hekimliğinde bu taramaların yapılması çok önemlidir.
Ülkemizde 50 ile 70 yaş arası kadın ve erkeklerde iki yılda bir uygulanacak Gaitada Gizli Kan Testi (GGK) ve 10 yılda bir yapılacak kolonoskopi (kamera ile barsakların taranması) yöntemleri ile kolorektal kanser taramaları yapılmaktadır. Birinci derece akrabalarında hastalık varsa taramalara hastanın öyküsüne göre daha erken yaşlarda başlanılmalıdır.
Aile hekimliklerinde ücretsiz kolon kanseri taramaları yapılmaktadır. Ailenizde kalın barsak kanseri var ise daha erken yaşlarda başlayarak; yok ise 50-70 yaş arasında olan tüm bireylere testleri yaptırmak üzere aile sağlığı merkezlerine başvurmalarını öneriyoruz.
Kaynaklar:
1. Inadomi JM, Vijan S, Janz NK, Fagerlin A, Thomas JP, Lin Y V, et al. Adherence to colorectal cancer screening: a randomized clinical trial of competing strategies. Arch Intern Med. 2012;172: 575–82. pmid:22493463
2. Rasmussen SL, Krarup HB, Sunesen KG, Johansen MB, Stender MT, Pedersen IS, et al. (2017) Hypermethylated DNA, a circulating biomarker for colorectal cancer detection. PLoS ONE 12(7): e0180809. https://doi.org/10.1371/ journal.pone.0180809
3. Burt RW, Barthel JS, Dunn KB. NCCN clinical practice guidelines in oncology. Colorectal cancer screening. J Natl Compr Canc Netw 2010; 8:8.
4. Edwards BK, Ward E, Kohler BA. Annual report to the nation on the status of cancer, 1975-2006, featuring colorectal cancer trends and impact of interventions (risk factors, screening, and treatment) to reduce future rates. Cancer 2010; 116:544.
5. Sağlık Bakanlığı Kanser Daire Başkanlığı,Değerlendirme Raporları, Kolorektal kanser taramaları,Taramaprogramları;s18-21 http://kanser.gov.tr/Dosya/tarama/kolorektal_kanser_tarama_programi.pdf
Hoşnudiye Aile Sağlığı Merkezi
